اختیار خرید و اختیار فروش سهام چیست؟

دکتر احمد یزدان پناه
اقتصاددان و استاد دانشگاه

پیش‌نویس دستور العمل فروش سهام همراه با اختیار فروش اعلام شد

پیش نویس دستور
العمل فروش سهام همراه با اختیار فروش سهام شرکتهای پذیرفته شده در بورس که به
«معاملات آپشن» معروف شده است، در اجرای مصوبه شورای بورس به تصویب هیات مدیره این
سازمان رسید.

به گزارش خبرگزاری
فارس، پیش نویس این دستورالعمل که امکان تغییر آن نیز وجود دارد، در قالب ۱۹ ماده و
۲ تبصره تهیه و تصویب شده است.
بنابراین گزارش، سهام با اختیار فروش سهامی است که فروشنده آن متعهد می‌شود آن سهام
را از همان دارنده سهام به قیمت معینی در تاریخ یا طول زمانی معینی در آینده
خریداری نماید. دارنده سهام مخیر است از اختیار فروش استفاده کند یا نکند. فروشنده
در صورتی متعهد است که خریدار، سهام خریداری شده را برای کل دوره تعیین شده نگاه
داشته باشد.
این گزارش افزود: فروش « سهام با اختیار فروش» در هر نوبت منوط به تصویب موضوع در
کمیته کاری هئیت مدیره و صدور مجوز توسط سازمان بورس است و « فروشنده» موظف است
وجوه ناشی از فروش « سهام با اختیار فروش» را منحصرا صرف خرید سهام در بورس و
ترجیحا صرف بازارگردانی سهام همان شرکت و یا بازارگردانی سهام سایر شرکت‌های
پذیرفته شده در بورس نماید . مصرف وجوه حاصل از فروش در سایر سرمایه‌گذاری‌ها منوط
به اخذ مجوز از سازمان بورس می‌باشد.
به گزارش فارس، فروش«سهام با اختیار فروش» فقط بر روی سهم شرکت‌هایی ممکن است که
ارزش جاری آن‌ها، حداقل ۲۰ درصد از کل ارزش بازار را تشکیل اختیار خرید و اختیار فروش سهام چیست؟ دهد و حداکثر پنج درصد
از سهام هر شرکت در هر سال همراه با اختیار فروش سهام قابل عرضه است.
در مورد سهامی که خارج از فهرست به شرکت بزرگ بورس است، این رقم تا ۱۰ درصد قابل
افزایش است.
هیات مدیره بورس تصویب کرد: به منظور اطمینان از ایفای تعهدات، « فروشنده» باید
تضامین و یا وثایق کافی را به شکلی که در مجوز انجام معامله تعیین می‌شود، در
اختیار کارگزار خود و یا نهادهای تضمین کننده قرار دهد،‌نو و میزان این تضامین و یا
وثایق متناسب با میزان تعهدات«فروشنده»، در هر نوبت تعیین و در مجوز انجام معامله
قید می‌شود.
تاریخ های اعطای اختیار فروش حداکثر می‌تواند یک سال اختیار خرید و اختیار فروش سهام چیست؟ تعیین شود دوره زمانی استفاده
از اختیار حداقل دو روز و حداکثر ۵ روز کاری خواهد بود و فروش« سهام با اختیار
فروش»امتیاز « اختیار فروش» را از سهم حذف می‌کند.
بر اساس این مصوبه، در مجوز عرضه«سهام با اختیار فروش»،‌تعداد سهامی که عمده تلقی
شده و مشمول تسویه خارج از پایان است، تعیین خواهد شد و قیمت عرضه « سهام با اختیار
فروش» الزاما می‌باید بالاتر از قیمت جاری بازار باشد.
این گزارش افزود: خریداران« سهام با اختیار فروش» فقط در دوره زمانی تعیین شده
می‌توانند اختیار فروش خود را اعمال نمایند. پس از گذشت این مدت، اختیار فروش اعمال
نشده تلقی شده ، و خریدار حق استفاده از آن را اختیار خرید و اختیار فروش سهام چیست؟ نخواهد داشت، و سهام وی سهام عادی
بدون اختیار فروش تلقی می‌شود.
گزارش فارس حاکی است: در تاریخ‌های تعیین شده برای اعمال، در صورتی که «خریدار»
بخواهد از اختیار خود استفاده نماید، سهام را طی روزهای تعیین شده برای استفاده
از«اختیار فروش» به «قیمت اعمال» واگذار می کند. کارگزار « فروشنده»« سهام با
اختیار فروش» متعهد است همواره تا سقف تعهد خود در دوره تعیین شده نسبت به خرید
قیمت اعمال اقدام کند. مهلت تسویه وجوه در تسویه معاملات عمده در تاریخ اعمال طبق
شرایط زمان عرضه از طریق امضا و تحویل فرم خارج از پایاپای توسط کارگزار « خریدار»
و«فروشنده» انجام می شود و در صورتی که در دوره اعلام شده برای استفاده از اختیار
فروش، نماد معاملاتی شرکت بسته باشد، کمیته کاری هئیت مدیره حسب مورد موضوع را
بررسی و اتخاذ تصمیم می‌نماید.
حداکثر زمانی که کمیته می‌تواند استفاده از اختیار فروش را به تعویق اندازد ۷ روز
کاری است.
بنابراین گزارش، در صورتی که « خریدار» قبل یا بعد از خرید«سهام با اختیار فروش» از
همان سهام موجودی داشته باشد، و یا مجددا همان سهام را خریداری کند، فقط از آن بخش
از امتیاز « اختیار فروش» برخوردار می‌شود که در تاریخ اعلام شده و پس از صدور
سازمان با رعایت ترتیبات فروش«سهام با اختیار فروش» خریداری شده باشد. حداقل موجودی
سهام دارنده « سهام با اختیار فروش» طی دوره خرید تا تاریخ اعمال اختیار فروش،
نباید کمتر از تعداد سهام عرضه شده جهت اعمال اختیار فروش باشد.
«قیمت اعمال» که توسط فروشنده اعلام می‌شود حداکثر می‌تواند ۱۵ درصد بیش از قیمت
خرید سهام باشد. در صورت وقوع رویدادهایی چون پرداخت سود یا افزایش سرمایه که به
تغییر قیمت نظری بینجامد، « قیمت اعمال» تعدیل شده طبق بخشنامه سازمان و با تایید
کمیته کاری هئیت مدیره محاسبه می‌شود.
به گزارش فارس، کلیه حقوق متعلق به سهام در طی دوره نگاهداری آن تا تاریخ اعمال
اختیار فروش متعلق به دارنده سهام/ «خریدار» است و «فروشنده» « سهام با اختیار
فروش» مکلف است « اطلاعیه عرضه» خود را حداقل سه روز کاری قبل از برگزاری نسشت فروش
به اطلاع عمومی برساند. سازمان بورس اوراق بهادار نیز باید اطلاعات این معامله را
در اختیار عموم سرمایه‌گذاران قرار دهد.
کلیه حقوق و منافع متعلق به سهام از قبیل سود سهام یا حق تقدم که در تاریخ اعمال
حقق شده لیکن به حیطه وصول در نیامده است، با تنظیم فرم وکالت نامه مصوب سازمان به
فروشنده«سهام با اختیار فروش» منتقل می‌شود.
«فروشنده»«سهام با اختیار فروش»عرضه خود را از طریق نماد مشخصی انجام می دهد که
توسط سازمان بدین منظور اختصاص یافته است.

آخرین اخبار

• عضو هیئت مدیره و سرپرست گروه توسعه ملی در همایش هم‌اندیشی مدیران عامل شرکت‌های تابعه: تغییر رویکرد از بنگاه‌داری به سهام‌داری و توسعه کسب و کار دانش بنیان راهبرد جدید «وبانک» است
• برگزاری همایش هم‌اندیشی مدیران عامل شرکت‌های تابعه گروه توسعه ملی
• سرپرست گروه توسعه ملی در جمع برخی از مدیران تولیدکننده و توزیع کننده مواد غذایی: شرکتهای تابعه «وبانک» در جنگ اقتصادی میدان داری کنند/مدیران متخلف فورا برکنار می‌شوند
• مدیر توسعه سرمایه انسانی گروه توسعه ملی معرفی شد
• پیام سرپرست گروه توسعه ملی به مناسبت فرا رسیدن عید سعید فطر

تماس با ما

تهران، میدان ونک، خیابان شهید خدامی، بعد از پل کردستان، پلاک 89
کد پستی: 1994844202
صندوق پستی: 3898-15875
تلفن: 85598 – 85599000
فاکس: 85599811
پست الکترونیک: [email protected]
اینستاگرام

پیوندهای مفید

کپی‌رایت © شرکت سرمایه‌گذاری گروه توسعه ملی. تمامی حقوق محفوظ است.

مزایای قراردادهای اختیار معامله چیست؟ (۱)

از آمار رشد صنعت اختیار معامله ها در بورس های جهانی، می توان نتیجه گرفت که معاملات اختیار معامله مزایا و جذابیت بالایی داشته و بر زندگی مردم اثر گذاری مثبت دارند.

به گزارش «پایگاه خبری بورس کالای ایران»، سابقه معامله قراردادهای اختیار معامله ( options ) به سال ۱۹۷۳ (یعنی ۴۴ سال قبل) بر می­ گردد. در دهه های اخیر طبق آمار «شورای صنعت اختیار معامله­ ها» ( OIC ) حجم کل قراردادهای اختیار معامله در بورس­ های ایالات متحده در ۱۹۵۹ حدود ۵۰۷ میلیون بوده است. تا ۲۰۰۷ این رقم رشد چشم گیری نموده و از ۳ میلیارد قرارداد فراتر رفته است. در سطح جهانی تعداد قراردادهای آتی و اختیار معامله شده در بورس­ ها در سال ۲۰۱۵ به ۷۸/۲۴ میلیارد قرارداد رسید که نسبت به سال ۲۰۱۴ رشدی معادل ۵/۱۳ درصد داشته است لذا صنعت مزبور بالاترین نرخ رشد را از ۲۰۱۰ تجربه کرده است. در منطقه آسیا- پاسیفیک رشد مزبور بیشترین بوده یعنی به ۷/۳۳ درصد رسیده و تعداد قراردادهای آتی و اختیار معامله شده در بورس ­ها آن منطقه ۷/۹ میلیارد قرارداد بوده است.

از ارائه آمار رشد این صنعت و بازار در مقدمه بالا، می توان نتیجه گرفت که معاملات اختیار معامله مزایا و جذابیت بالایی دارند و بر زندگی مردم اثر گذاری مثبت دارند که چنین رشدی را بخصوص در آسیا پاسیفیک تجربه کرده ­اند. اما چرا این ابزار معاملاتی این چنین مقبولیت عام پیدا کرده است؟ هر چند می­دانیم ریسک­ های آن حکم می­کند که این قراردادها فقط برای معامله­ گران مطلع و آگاه مفید فایده باشند؛ اما به راستی مهمترین مزیت­ های قراردادهای اختیار کدام اند؟

دکتر احمد یزدان پناه
اقتصاددان و استاد دانشگاه

مزایای قراردادهای اختیار معامله

گرچه بیش از ۴۰ سال از معرفی آنها می­ گذرد ولی گویا توجه به شایستگی آنها همین چند سال شروع شده است. برخی از سرمایه­ گذاران از انجام معاملات اختیار معامله ­ها ( options ) سرپیچی می­ کنند چرا که بر این باورند آن قراردادها پیچیدگی­ های خاص خود را دارند و لذا شناخت و فهم و درک درست آنها مشکل است. برخی از سرمایه­ گذاران تجربه تلخی از اولین تجارت خود از تجارت آنها دارند، زیرا نه خود آنها و نه کارگزار آن ها اموزش علمی و عملی مناسبی را در چگونگی بکارگیری آن ابزارها ندیده ­اند. بکارگیری نامناسب و نادرست از قراردادهای اختیار معامله، مثل هر ابزار قدرتمند دیگری، میتواند به مشکلات عدیده­ ای منجر شوند.

باید گفت که واژه «ریسکی» ( risky ) و یا «خطرناک» ( dangerous ) که به ناحق به این قراردادها توسط برخی رسانه های مالی در دنیا سنجاق شده است، اجازه نمی ­دهند مزایای آن از پشت ابرها تیره نمایان شوند. لذا این امر برای سرمایه ­گذاران بخصوص منفرد از اهمیت خاصی برخوردار است که قبل از هر گونه تصمیمی درباره ارزش قرارداد اختیار معامله به هر دو روی سکه دقیق شوند.

مزایای کاربرد قراردادهای اختیار معامله می توان در چهار دسته (بدون ترتیب اهمیت) خلاصه نمود. آنها کارایی و کارآمدی هزینه ­ها ( cost efficiency ) را افزایش می­ دهند، می­توانند ریسک کمتری نسبت به «سهام» داشته باشند؛ معاملات آن ها درصد بازده بالقوه بالاتری بدست می­ دهند و سرانجام آنها تعداد متنوعی از استراتژی­ های معاملاتی را ارائه می ­کنند. پس از توجه به شرح بسیار مختصری که برای هر کدام آنها داده خواهد شد، اگر ارزیابی اختیار خرید و اختیار فروش سهام چیست؟ مجددی درباره قرادادهای اختیار معامله داشته باشید. از فرصت ­های پیش رو در بورس­ های کشور بیشتر و بهتر استفاده خواهید برد.

قراردادهای اختیار معامله در کاربرد اهرم­ های مالی ( Leveraging ) با قدرت عمل می­کنند بطور دقیق­ تر، یک سرمایه­ گذار می­تواند به کمک اختیار معامله­ ها وضعیت یا موفقیت معاملاتی خاصی را در مورد سهام بخود بگیرد که در مقایسه با وضعیت مشابه آن درباره سهام (خرید یا فروش) بدون کمک اختیار معامله، هزینه­ های بزرگی را متحمل نشود. برای مثال، برای خرید ۲۰۰ سهم ۸۰ دلاری، یک سرمایه ­گذار می­باید ۱۶۰۰۰ دلار هزینه کند. در حالی­که اگر آن سرمایه­ گذار یا خریدار آن سهام اقدام به خرید دو قرارداد اختیار خرید ( call options ) به ۲۰ دلار می ­نمود. (هر قرارداد شامل ۱۰۰ سهم است)، کل هزینه­ هایی که او می ­بایست بپردازد ۴۰۰۰ دلار می­ شد. (۲۰ دلار قیمت هر قرارداد در بازار ×۱۰۰ سهم × ۲ قرارداد). در این گزینه سرمایه­ گذار مزبور ۱۲۰۰۰ دلار از سرمایه خود را در اختیار دارد تا به صلاح خود صرف گزینه­ های دیگر نماید. واضح است کار «به همین سادگی» نیست، سرمایه گذار مزبور مجبور است قرارداد اختیار خرید مناسب و درستی را خریداری نماید که بتواند با وضعیت یا موقعیت آن سهم بخوبی برابری کند. گرچه، این استراتژی (که بدان "جایگزینی سهام" می­گویند) تنها گزینه قابل قبول نیست ولی روشی عملی و مفید و از نظر هزینه­ ها کارآمد است.

مثال، فرض کنید شما تمایل به خرید سهام شرکت «آتیه» نموده­ اید، زیرا فکر می­کنید در چند ماه آینده سهام مزبور ترقی خواهند نمود. شما می­خواهید ۲۰۰ سهم آن شرکت را که هر سهم ۱۳۱ دلار معامله می­شود، خریداری نمایید، این سرمایه­ گذاری یا خرید برای شما در کل ۲۶۲۰۰ دلار هزینه در بردارد. به جای آنکه آن همه پول را درگیر کنید، شما می ­توانید به بازار قراردادهای اختیار معامله در بازار سهام یا بورس کالا مراجعه کرده و اختیار معامله مناسبی را که بسیار به آن سهام هم تراز هستند انتخاب کنید و یک قرارداد اختیار خرید ( call option ) برای چند ماه آینده با قیمت توافقی یا قیمت اعمال ۱۰۰ دلار به مبلغ ۳۱ دلار خریداری کنید. برای کسب یک وضعیت یا موقعیت معادل اندازه ۲۰۰ سهم که در بالا اشاره شد، شما به دو قرارداد نیاز دارید. این امر کل سرمایه­ گذاری شما را به ۶۸۰۰ دلار می­ رساند. (۳۴ دلار قیمت آن قرارداد در بورس × ۱۰۰ سهم × ۲ قرارداد) که با حجم سرمایه ­گذاری قبلی بر روی همین تعداد از آن سهام که ۲۶۸۰۰ بود کلی تفاوت دارد. این تفاوت را می توانید در حساب خود بخوابانید و سود سپرده آنرا بگیرید و یا به شکار فرصت­ها سرمایه­ گذاری در دارایی­های دیگری (مثل مشتقه ­های کالایی) تا بدین وسیله سبد دارایی­ های (پرتفوی) خود را متنوع تر ساخته و ریسک سرمایه ­گذاری ­های خود را کاهش دهید (به همبستگی آماری بین کالاها و سهام در پرتفوی خود توجه داشته باشید که منفی­ اند، یعنی در صورت کاهش قیمت یک قلم افزایش قیمت در دیگری حافظ منافع ما می­شود!).

با توجه به طولانی شدن بحث، اجازه دهید ۳ مزیت دیگر اختیار معامله را در یادداشت بعدی مطرح کنیم.

آغاز معاملات اولین قراردادهای اختیار معامله ETF در بازار سرمایه

اخبار پولی مالی- بازار مشتقه فرابورس ایران از شنبه ۲۰ آذرماه، میزبان معاملات قراردادهای یک‌ساله اختیار خرید و فروش روی واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله (ETF) خواهد بود؛ تا پیش از این تنها قراردادهای اختیار معامله تک سهم و با سررسیدهای شش‌ماهه در این بازار معامله می‌شد.

به گزارش اخبار پولی مالی به نقل از مدیریت ارتباطات فرابورس ایران، سپیده رستمی‌نیا رئیس اداره بازار مشتقات فرابورس با بیان اینکه قراردادهای اختیار معاملات روی ETF در بازارهای جهانی ابزارهای رایج و شناخته‌شده‌ای هستند، گفت: این ابزار در مقایسه با اختیار معاملات سهام از اقبال و جذابیت بیشتری برخوردار است و فرابورس نیز با هدف تنوع‌بخشی به بازار مشتقه و فراهم کردن ابزاری برای کسب سود و پوشش ریسک در نوسانات شاخصی به سراغ ETF اختیار خرید و اختیار فروش سهام چیست؟ سهمی رفته است.

به گفته وی این اوراق با توجه به سررسید یک‌ساله می‌تواند ابزار بسیار مناسب و جذابی برای تحلیلگران و فعالان بازار باشد.

رستمی‌نیا با بیان اینکه در قراردادهای اختیار خرید یا فروش، دارنده آن‌ها حق خرید یا فروش واحدهای سرمایه‌گذاری خود را با قیمت و در تاریخ مشخص به شرط نگهداری اوراق مذکور در سررسید خواهد داشت، افزود: همچنین با توجه به امکان معاملات ثانویه این اوراق، هر یک از دارندگان این قراردادها در هر زمان تا پیش از سررسید در صورت تمایل می‌تواند با فروش این اوراق، از افزایش ارزش احتمالی آن نیز منتفع شود.

وی با یادآوری اینکه خرید اوراق اختیار معامله واحدهای ETF مشروط به تملک واحدهای ETF نخواهد بود، ادامه داد: هر شخصی که کد معاملات مشتقات را داشته باشد قادر به خرید این اوراق خواهد بود، بنابراین توصیه می‌شود اشخاص پس از آشنایی و کسب آموزش‌های لازم در زمینه ریسک‌های معاملات اوراق مشتقه، به معامله این اوراق اقدام کنند.

رئیس اداره بازار مشتقات فرابورس همچنین فروش این قراردادها را با توجه به تعهدی که برای دارنده باز موقعیت فروش ایجاد می‌کند، مشروط به توثیق وجه تضمین در سامانه معاملات اعلام کرد.

بررسی تفاوت قراردادهای اختیار معامله ETF و اختیار معاملات تک سهم

وی تفاوت اساسی قراردادهای اختیار معامله ETF و اختیار معاملات تک سهم را نیز در تفاوت‌های میان این دو دارایی پایه دانست و گفت: زمانی که دارایی پایه موضوع قرارداد اختیار معامله، واحدهای ETF تعیین شده باشد، نوسانات قیمتی واحدهای صندوق سرمایه‌گذاری با توجه به شرایط کلی بازار و نیز ارزش سبد دارایی تحت مدیریت صندوق مورد توجه است.

مزایای قراردادهای اختیار معامله ETF چیست؟

به گفته وی ETF سهمی با توجه به این موضوع که سبدی از دارایی تحت مدیریت افراد حرفه‌ای است و نیز واحدهای ETF در بازار از نقدشوندگی بالا و معاملات بی وقفه‌ای برخوردارند با داشتن مزیت‌هایی افزون بر تک سهم دارایی پایه، رویکرد جذابی برای معاملات قراردادهای اختیار به شمار می‌رود.

وی به دیگر مزیت مهم قراردادهای اختیار معامله ETF اشاره کرد و افزود: در این زمینه می‌توان به همگرایی بیشتر بازدهی صندوق‌ها با شاخص اشاره کرد. این موضوع برای سرمایه‌گذارانی که در شرایط نزولی بازار و تحت تاثیر ریسک سیستماتیک بازار نگران کاهش ارزش دارایی خود هستند ابزاری برای پوشش ریسک ارائه می‌کند.

رستمی‌نیا از دیگر مزایای معاملات قراردادهای مشتقه را دو طرفه بودن این بازار عنوان و خاطرنشان کرد: اخذ موقعیت فروش در اختیار خرید و موقعیت خرید در اختیار خرید و اختیار فروش سهام چیست؟ اختیار فروش، این فرصت را ایجاد می‌کند که در شرایط نزولی بازار نیز از نوسانات قیمتی کسب سود کرد و در هر یک از شرایط و انتظارات مختلف ابزار کافی برای کسب سود و پوشش ریسک در بازار فراهم باشد.

رئیس اداره بازار مشتقات فرابورس ایران درباره نحوه اعمال قراردادهای اختیار معامله ETF نیز عنوان کرد: مطابق با رویه‌ای که در اعمال قراردادهای اختیار خرید و فروش سهام وجود داشت این قراردادها نیز به دو صورت نقدی و فیزیکی قابل اعمال هستند.

وی در این باره توضیح داد: اعمال نقدی که به شرط توافق طرفین یعنی خریدار و فروشنده قرارداد و صرفا با توجه به در سود بودن قرارداد قابل انجام است، به شکل پرداخت مابه التفاوت قیمت اعمال و قیمت واحدهای ETF در روز اعمال خواهد بود و تسویه فیزیکی نیز به صورت انتقال واحدهای ETF انجام می‌شود.

رستمی‌نیا اختیار خرید و اختیار فروش سهام چیست؟ در پایان خبر داد که در ماه‌های پیش رو فرابورس ایران در نظر دارد با فراهم کردن قراردادهای اختیار معاملات روی انواع دیگر از صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله اعم از صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت و مختلط و نیز فعال کردن بازارگردانان در این قراردادها برای رونق هرچه بیشتر ابزارهای مشتقه در بازار سرمایه ایران گام بردارد.