حجم مبنا در بورس و فرابورس چیست؟

تفاوت بورس و فرا بورس با زبان ساده
تفاوت بورس و فرا بورس را می دانید؟ اگر شما هم علاقه مند به آشنایی با بورس و فرابورس و فرق بورس با فرابورس هستید، این مطلب برای شما بسیار مفید خواهد بود. چند دقیقه وقت بگذارید و آن را کامل مطالعه کنید. ابتدا بورس و فرابورس تعریف شده اند سپس تفاوت بین بورس فرابورس به زبان ساده توضیح داده شده است. در صورت نیاز به مشاوره حقوقی می توانید از وکیل بورس وکیل پرس کمک بگیرید.
همانطور که می دانیم به بازارهای مانند بازار فارکس، بازار اوراق بهادار، اوراق عرضه، بازار سهام و بازار مشتقات که در آنها اوراق بهادار معامله می شود، بازار مالی می گویند. بازارهای مالی نقش بسیار مهمی در اقتصاد تمام کشورها دارند. اکثر بازارهای مالی دنیا به ویژه بازار سهام، معاملات خود را با استفاده از بورس انجام می دهند.
بازارهای مالی با ساختار سازمانی و اقتصادی ویژه خود نقش زیادی در قیمت گذاری دارند. بورس مکانی است که در آنها فروشندگان و خریداران یا به بیانی دیگر افراد تولید کننده و مصرف کننده با یکدیگر به معامله می پردازند. همه افرادی که پا به عرصه سرمایه گذاری در بازارهای مالی میگذارند، محال است که با عبارت هایی مانند بورس و فرابورس مواجه نشوند.
با توجه به اوضاع اقتصادی ایران، در سالهای اخیر سرمایه گذاری در بورس اوراق بهادار به یکی از بهترین راههای کسب سود تبدیل شده است. علاوه بر بازار بورس، بازار دیگری به نام فرابورس نیز وجود دارد. وقتی فردی میخواهد سهام بخرد، جلوی بعضی از سهمها نماد سهام فرابورس و جلو برخی دیگر سهام بورس نوشته میشود. در این مقاله قصد داریم ابتدا بورس و فرابورس را توضیح دهیم و سپس به تفاوت بورس و فرابورس بپردازیم.
بورس چیست؟
برای آشنایی با تفاوت بورس و فرابورس ابتدا لازم است تعریفی از بورس بدانید. بازاری که در آن دارایی ها مورد معامله قرار میگیرند، بورس نامیده میشود. این بازار شامل سه دسته بازار بورس ارز، بازار بورس کالا و بازار بورس اوراق بهادار است. در بازار ارز پولهای خارجی مانند دلار و یورو را معامله میکنند که البته این بازار در ایران فعالیتی ندارد.
در بورس کالا، کالاهایی معین و مواد اولیهای مانند فلزات، محصولات کشاورزی، نفت و غیره معامله میشوند. در بورس اوراق بهادار اوراق مشارکت و سهام شرکت ها و غیره را معامله می کنند. در بورس اوراق بهادار منافع سرمایه پذیران و سرمایهگذاران حفظ می شود.
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره بورس به مطلب بورس چیست؟ مراجعه کنید.
فرابورس چیست؟
همه شرکت ها اجازه ورود به بازار بورس را ندارد زیرا ساختارها و قوانین موجود در بورس این اجازه را به تمام شرکتها نمیدهد. فرابورس موظف است که شرکت هایی را که به فعالیت در بازار سرمایه علاقه دارند و هنوز موفق به کسب شرایط ورود به بورس نشدهاند را سازماندهی کند.
در بازار فرابورس ( OTC) سهام و اوراق بهادار شرکت ها طبق شرایط و قوانین سادهتر و بدون نظارت هیچ نهادی به طور مستقیم بین طرفین معامله می شوند. شرکت فرابورس با گرفتن مجوز شورای عالی بورس و زیر نظر سازمان عالی بورس اوراق بهادر فعالیت می کند. یکی از مزایای بازار فرابورس تنوع بیشتر و راحت بودن آن است. شاید برایتان این سوال پیش بیاید که تفاوت بورس و فرابورس چیست؟ برای رسیدن به پاسخ این سوال به ادامه مطلب توجه کنید.
تفاوتهای بین بورس و فرابورس
همانطور که اشاره کردیم بورس و فرابورس تفاوتهای زیادی دارند. در این بخش از مقاله قصد توضیح فرق بورس و فرابورس را داریم.
- اولین تفاوت بورس با فرابورس این است که در بازار بورس یک مکان خاص وجود دارد که افراد برای انجام معامله در آنجا به صورت فیزیکی دور هم جمع میشوند. اما در فرابورس چنین مکانی برای جمع شدن معامله گران وجود ندارد.
- دومین تفاوت بورس و فرابورس در بخش قوانین میباشد. قوانین وضع شده در بازار بورس ویژه هستند و طبق استانداردهای خاصی اجرا میشوند. اما قوانین فرابورس طبق توافق طرفین بوده و نسبت به قوانین بورس انعطافپذیرتر و راحت تر می باشند.
- سومین فرق بین بورس و فرابورس این است که معاملات بازار بورس ریسک کمتری دارند و قیمتها شفافتر هستند. اما در بازار فرابورس به دلیل انجام معاملات با توافق طرفین، خبری از شفافیت قیمت و کاهش ریسک وجود ندارد.
- چهارمین تفاوت بورس با فرابورس میزان ساعت کاری میباشد. روش معامله در فرابورس و بورس تفاوت زیادی با هم ندارند. درست مانند خرید و فروش سهام در بورس میتوانید سهام شرکتها در فرابورس را نیز معامله کنید. ساعات کاری بازار بورس حجم مبنا در بورس و فرابورس چیست؟ از نه صبح شروع شده و تاتا دوازده و نیم ظهر ادامه دارد. اما ساعات کاری در فرابورس انعطاف بیشتری نسبت به ساعات کاری بورس دارد. انجام معاملات در فرابورس به صورت 24 ساعته انجام میشود زیرا سطع امکانات الکترونیکی در فرابورس بیشتر است. این موضوع یکی از مزایای مهم فرابورس به شمار میرود.
- پنجمین تفاوت بورس و فرابورس در بخش بازار میباشد. بورس دارای دو بازار اول و دوم میباشد. اما بازارهای فرابورس شامل پنج بازار به نامهای بازار اول، دوم، سوم یا عرضه، بازار پایه و بازار ابزارهای نوین مالی میباشد. در بازار اول فرابورس سهام واحدهای صندوق سرمایه گذاری و شرکتها معامله میشوند. در بازار دوم فرابورس فقط سهام شرکتهای سهامی عام مانند شرکتهای تازه تاسیس وجود دارد. در بازار پایه نیز اوراق بهادار عرضه یا نقل و انتقال داده میشوند.
یکی دیگر از تفاوتهای بین بورس و فرابورس روند پذیرش شرکتها میباشد. پذیرش شرکتها در بورس سختتر از فرابورس است. شرایطی مثل حداقل سهام شناور، حداقل سرمایه، حداقل سابقه فعالیت شرکت، حقوق صاحبان سهام نسبت به سودآوری و داراییها، زیان انباشته و غیره در فرابورس معیارهای راحتتری نسبت به بورس دارند.
بازار فرابورس در ایران با جایگاهی خاص و ساختاری قانونی همانند بورس ایجاد شده است تا با شرایط پذیرشی راحتتر، باعث گسترش حوزه بازار سرمایه کشور شوند. فرابورس موظف است که بخشی از بازار سرمایه را که هنوز شرایط ورود به بورس را ندارند، سامان داده و هدایت کند تا با سرعت بیشتری وارد بازار شوند.
نبود حجم مبنا در فرابورس و کارمزر کمتر آن نسبت به بورس باعث شده که معاملات در بازار فرابورس ایران به راحتی انجام شوند و نقد شوندگی بالاتری داشته باشند. صف خرید و فروش سهام در فرابورس برخلاف بورس زیاد طولانی نیست.
فرق بین بورس و فرابورس به زبان ساده این است که تنوع شرایط پذیرش شرکتها و رویههای پذیرش آنها طوریست که شرکتها در کوتاهترین زمان و با احراز کمترین شرایط میتوانند وارد بازار سرمایه گذاری شده و از تمام مزایا و امکانات شرکتهای پذیرفته شده در اوراق بهادار بهرهمند شوند.
در این مقاله تلاش کردیم فرق بورس با فرابورس را توضیح دهیم. با مقایسه تفاوتهای بین بورس و فرابورس میتوان به مزایا و معایب هر یک پی برد. امیدواریم مطالب ارائه شده در این مقاله برای شما مفید حجم مبنا در بورس و فرابورس چیست؟ بوده باشد.
حجم مبنا در بورس چیست؟
حداقل تعداد سهام یک شرکت است که باید در طول روز معامله شود تا قیمت پایانی سهم برابر با میانگین وزنی قیمت، بتواند تا ۵ درصد دامنه مجاز نوسان قیمت افزایش یا کاهش یابد.
بصورت ساده اگر قیمت پایانی یک سهام بخواهد تا سقف مجاز دامنه نوسان یعنی مثبت ۵ درصد و یا کف قیمتی منفی ۵ درصد در طول روز حرکت کند باید حداقل تعداد مشخصی از آن سهام در روز معامله شود که این حداقل تعداد را سازمان بورس برای هر شرکت تعیین می کند که به آن حجم مبنا گفته می شود.
در تصویر فوق حجم مبنای نماد فملی را مشاهده می کنید که عدد ۳۷۷۱۰۰۰ سهم را نشان می دهد این به معنی است که برای تغییر قیمت پایانی این سهام تا سقف و کف دامنه نوسان ۵ درصد باید حداقل ۳۷۷۱۰۰۰ سهم معامله شود. حجم معاملات نشان می دهد که در این نماد ۲۰۸ میلیون سهم معامله شده و این مقدار از حجم مبنا بالاتر است بنابر این قیمت پایانی سهام توانسته با توجه نوسان روز تا محدوده ۳.۵۲ درصد رشد داشته باشد.
حجم مبنا در بورس و فرابورس چیست؟ هدف از تعیین حجم مبنا در بورس
حجم مبنا برای کنترل رشد بیرویه قیمت سهام در سال ۱۳۸۲ تصویب شد. هدف از تعیین حجم مبنا، این است که سرمایه گذاران اطمینان داشته باشند نوسانات قیمت سهام، در نتیجه خرید و فروش تعداد مشخص و قابل توجهی سهام صورت گرفته است، چرا که اگر حجم مبنا وجود نداشت، معامله حتـی چند عدد سهم یک شرکت، می تواند قیمت سهام این شرکت در بورس را تحت تأثیر قرار داده و منجر به تغییرات قیمت های غیرواقعی و کاذب شود.
حجم مبنا و تاثیر آن بر قیمت پایانی
در مقاله انواع قیمت در تابلوی بورس در مورد قیمت آخرین معامله و قیمت پایانی توضیحاتی اشاره شده است.
قیمت آخرین معامله (Close Price ) : قیمت آخرین معامله صورت گرفته بین خریدار و فروشنده در انتهای روز معاملاتی است.
قیمت پایانی : میانگین وزنی قیمت های معامله شده در بازه زمانی روز می باشد که حجم مبنا در محاسبه این میانگین تاثیر بسزایی دارد. قیمت پایانی دامنه نوسان روز بعد را تعیین می کند.
سامانه معاملاتی بازار بورس پس از محاسبه میانگین قیمت سهم در طول روز، که بصورت خودکار و لحظه ای محاسبه می شود میزان حجم معاملات را با حجم مبنا بررسی می کند که اگر حجم معاملات سهم به اندازه حداقل حجم مبنا باشد، میانگین محاسبه شده به عنوان قیمت پایانی سهم در تابلوی معاملات ثبت خواهد شد، اما اگر حجم معاملات انجام شده از حجم مبنا کمتر باشد به همان نسبت از میزان افزایش یا کاهش قیمت پایانی سهم کاسته می شود و این قیمت در تابلوی معاملات ثبت می گردد.
نحوه محاسبه حجم مبنا (مطابق اطلاعیه شماره ۷۲۱۷۶ر۱۸۱ مورخ هشتم اسفند ماه ۹۸)
حجم مبنای کلیه شرکتهای پذیرفته شده در بورس برابر با ۰.۰۰۰۴ (چهار ده هزارم) تعداد سهام شرکت است. حداکثر ارزش حجم مبنا با توجه به سرمایه شرکت ها می تواند ۱۲۰میلیارد ریال و حداقل آن ۵۰ میلیارد ریال باشد که تعداد آن براساس قیمت پایانی سهم در آخرین روز معاملاتی هر هفته محاسبه و از اولین روز معاملاتی هفته بعد اعمال میشود.
- حداقل ارزش مبنای قابل اعمال معادل ۵۰ میلیارد ریال است.
- حداکثر ارزش مبنای قابل اعمال برای شرکتهای با سرمایه کمتر از ۲۰ هزار میلیارد ریال معادل ۱۰۰ میلیارد ریال و برای شرکتهای با سرمایه ۲۰ هزار میلیارد و بالاتر معادل ۱۲۰ میلیارد ریال است.
طبق این قانون برای محاسبه حجم مبنا کافی است مراحل زیر را طی کنیم:
- ابتدا تعداد سهام شرکت را در عدد ۴ ضرب و بر عدد ۱۰۰۰۰ تقسیم میکنیم.
- عدد بدست آمده حجم مبنای ما خواهد بود. اما لازم است یک تبصره را در آن رعایت کنیم.
- عدد بدست آمده را در قیمت پایانی سهم در روز چهارشنبه (آخرین روز کاری) ضرب میکنیم:
- اگر عدد بدست آمده در آخرین روز کاری هفته (معمولا چهارشنبه) عددی بین ۵۰ میلیارد ریال و ۱۲۰ میلیارد ریال بود: حجم مبنای ما برای روز شنبه همان عدد بدست آمده در بالا خواهد بود.
- اگر عدد بدست آمده کمتر از ۵۰میلیارد ریال بود حجم مبنای ما برای روز شنبه برابر خواهد بود با ۵۰میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی روز چهارشنبه.
با موافقت شورای عالی بورس و اوراق بهادار و طبق مصوبه های جلسه هشتم اسفندماه ۹۸ هیات مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار مقرر شد که برای شرکت های موجود در بازارهای اول، دوم و پایه فرابورس ایران حجم مبنا معادل ۴ در ده هزار تعداد سهام شرکت اعمال شود. فرابورس ایران اعلام کرد که حداقل ارزش مبنا در بازارهای اول و دوم فرابورس، ۵۰ میلیارد ریال و در تابلوهای زرد، نارنجی و قرمز بازار پایه به ترتیب ۲۰، ۱۰ و ۵ میلیارد ریال در نظر گرفته شده است. همچنین حداکثر ارزش مبنا برای شرکت های با سرمایه ۲۰ هزار میلیارد ریال و بالاتر ۱۲۰ میلیارد ریال تعیین شده است و برای شرکت های با سرمایه کمتر از ۲۰ هزار میلیارد ریال، حداکثر ارزش مبنا ۱۰۰ میلیارد ریال خواهد بود.
تعداد سهام کل شرکت در نماد فملی ۱۰۱.۴۰۰.۰۰۰.۰۰۰ و قیمت پایانی سهام در پایان روز چهارشنبه مبلغ ۳۱۴۵۰ ریال بوده است
۱۰۱.۴۰۰.۰۰۰.۰۰۰ × ۴ ÷ ۱۰۰۰۰ = ۴۰.۵۶۰.۰۰۰
۴۰.۵۶۰.۰۰۰ × ۳۱۴۵۰ = ۱.۲۷۵.۶۱۲.۰۰۰.۰۰۰ ریال
عدد بدست آمده مبلغی بالاتر از ۱۲۰میلیارد ریال بوده بنابر این با توجه به قانون حجم مبنا برای شرکت های با سرمایه بالاتر از ۲۰ هزار میلیارد حداکثر ارزش حجم مبنا ۱۲۰ میلیارد ریال محاسبه می شود.
حجم مبنای نماد فملی برای هفته بعد می شود :
۱۲۰.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰ ÷ ۳۱۴۵۰ = ۳.۸۱۵.۵۸۰ سهم
تصویر بالا حجم مبنای روز شنبه اول هفته که نسبت به چهارشنبه تغییر داشته است.
مثال ۲
تعداد سهام کل شرکت در نماد غگل ۶.۱۰۷.۰۰۰.۰۰۰ و قیمت پایانی سهام در پایان روز چهارشنبه مبلغ ۱۳۰۵۰ ریال می باشد:
۶.۱۰۷.۰۰۰.۰۰۰ × ۴ ÷ ۱۰۰۰۰ = ۲.۴۴۲.۸۰۰
۲.۴۴۲.۸۰۰ × ۱۳۰۵۰ = ریال۳۱.۸۷۸.۵۴۰.۰۰۰
- عدد بدست آمده مبلغی کمتر از ۵۰میلیارد ریال است با توجه به قانون حجم مبنا اگر عدد بدست آمده کمتر از ۵۰میلیارد ریال بود حجم مبنای ما برای روز شنبه برابر خواهد بود با ۵۰میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی روز چهارشنبه.
حجم مبنای نماد غگل برای هفته بعد می شود :
۵۰.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰ ÷ ۱۳۰۵۰ = ۳.۸۳۱.۴۱۷ سهم
تصویر بالا حجم مبنای روز شنبه اول هفته که نسبت به چهارشنبه تغییر داشته است.
بازار فرابورس چیست؟ و مزایای آن کدام است؟
احسان والیان
- اشتراکگذاری
در واقع فرابورس، فرصتی است برای شرکتهایی که نتوانستهاند به بورس راه پیدا کنند. در این بازار نیز مانند بورس میتوان به معامله اوراق بهادار و سهام شرکتها پرداخت.
عده بسیاری از کسانی که وارد بازار بورس شدهاند بی شک نام بازار فرابورس را در جستجوهای اینترنتی دیدهاند. احتمالا خیلی از افرادی که به دنبال جواب سوالاتی مانند بورس چیست؟ بودهاند، از خود پرسیدهاند فرق این بازار با فرابورس در چیست؟ واقعیت این است که این بازار با بورس که ما به طور مستقیم با تشکیل پرتفو شخصی یا غیر مستقیم از طریق صندوق های سرمایه گذاری وارد آن میشویم، تفاوتهایی دارد. همه ما میدانیم که شرکتها برای تامین سرمایه و بهبود اعتبار تلاش میکنند تا به بورس وارد شوند و با فروش سهام به جذب سرمایهگذار بپردازند. آنها به این شکل سرمایه موردنیاز برای گسترش کار خود و یا بقا در فعالیتی که میکنند را به دست میآورند. اما جالب است بدانیم که برای ورود به بورس باید از شرایط خاصی برخوردار باشیم که البته هر شرکتی نمیتواند واجد شرایط برای ورود به آن باشد. به همین دلیل با فراهم کردن شرایطی راحتتر به بازار فرابورس راه پیدا میکنند. در واقع فرابورس، فرصتی است برای شرکتهایی که نتوانستهاند به بورس حجم مبنا در بورس و فرابورس چیست؟ راه پیدا کنند. در این بازار نیز مانند بورس میتوان به معامله اوراق بهادار و سهام شرکتها پرداخت.
تفاوت بورس و فرابورس
تا به این جا متوجه شدیم که بازار فرابورس از همان مشخصات و ویژگیهایی برخوردار است که بورس دارا است. اما بورس با جدیت و اعتباری بیشتر شناخته میشود. دلیل اعتبار بیشتر بورس به این معنا نیست که بازار فرابورس فاقد اعتبار است. این اعتبار در بورس به خاطر این است که شرکتهای قدرتمندتر و با شفافیت مالی بیشتر در بورس حضور دارند و به همین دلیل ریسک سرمایه گذاری در شرکتهای حاضر در بورس کمتر از شرکتهای فعال در فرابورس است. شدت نظارت در فرابورس نیز کمتر از بورس است. به عنوان مثال شرکتهایی که در بورس فعال هستند باید در طول هر سال مالی گزارشهای بیشتری نسبت به آن دسته شرکتها که در فرابورس هستند ارائه دهند.
انواع بازار فرابورس
بازار فرابورس تشکیل شده از چهار بازار است. این چهار بازار شامل بازار اول، بازار دوم، بازار پایه و بازار سوم میشود. بازار اول در فرابورس دارای ویژگیهای خاص خود است. سهام شرکتها و همچنین واحدهای سرمایه گذاری صندوق های سرمایه گذاری در بازار اول پذیرفته میشوند. برای ورود به این بازار، شرکت باید با حداقل 1 میلیارد تومان سرمایه وارد شود که البته در یک سال گذشته نباید ضرر انباشته داشته باشد و از بهره برداری آن نیز گذشته باشد. دامنه نوسان در بازار اول – بدون در نظر گرفتن حجم مبنا – 5 درصد است. بی شک نام سهامی عام را شنیدهایم؛ باید گفت که بازار دوم فقط به سهام شرکتهای سهامی عام مربوط میشود. این بازار بیشتر برای شرکتهای تازه تاسیس و زیانده است که برای افزایش سرمایه خودشان قصد تغییر از سهامی خاص به سهامی عام را دارند. ثبت سرمایه در بازار دوم حداقل 100 میلیون تومان است. و اما نوبت به بازار پایه میرسد. این بازار نیز یکی از چهار بازار موجود در بازار فرابورس به حساب میآید. این بازار برای نقل و انتقالات و همچنین عرضه اوراق بهادار به وجود آمده است. گفتنی است که شرکتها برای ورود به بازار پایه در فرابورس فرایند پذیرش را انجام نمیدهند. شرکتهای حاضر در بازار پایه به سه دسته تقسیم میشوند؛ دسته اول به شرکتهایی مربوط میشوند که اصلا درخواست پذیرش ندارند و به دلیل بایدها و نبایدهای قانونی در بازار پایه قرار میگیرند و یا بهتر بگوییم درج میشوند. اما دسته دوم، شرکتهایی هستند که در بازار بورس به ثبت رسیدهاند اما شرایط لازم برای پذیرش در بازار بورس را ندارند. دسته سوم هم شرکتهایی را شامل میشود که بخت با آنها یار نبوده و به خاطر از دست دادن شرایط بازارهای بورس و فرابورس دچار لغو پذیرش شدهاند. خوب باید گفت که شرایط و مقررات پذیرش در بازار پایه آسانتر از بازار اول و دوم است. البته باید این نکته را هم اضافه کرد که ریسک در این بازار نیز بیشتر است. ممکن است این سه دسته بندی را با رنگهای زرد، نارنجی و قرمز هم بشناسید. دامنه نوسان این سه دسته به ترتیب 3، 2 و 1 درصد است. بازار سوم اما بازار شفاف و امنی است که انجام معاملات در آن به دسته اوراق بهاداری مربوط میشوند که شرایط و امکان پذیرفته شدن در بازار فرابورس را ندارند.
مزایای بازار فرابورس
یک نکته جالب اینجا است که بازار فرابورس نام خود را از عبارت انگلیسی (Over the Counter) گرفته است که به معنای تحت الفظی میشود «خارج از بورس». این بازار در سال 1387 با دریافت مجوز از شورای عالی بورس در ایران به وجود آمد. اما برویم به سراغ مزایای این بازار؛ اولین و مهمترین مزیت فرابورس وجود بازارهای متنوع است که میتوان با دست باز به انتخاب زمینه سرمایهگذاری موردنظر در آن پرداخت. دومین مزیت اطمینان و امنیت معامله در این بازار است که دست کمی از بورس ندارد. و البته حجم مبنا در بورس و فرابورس چیست؟ که معافیت مالیاتی نیز از دیگر مزایای این بازار به حساب میآید. روش معامله در بورس و فرابورس هم تفاوتی با هم ندارد. میتوان از طریق کارگزاریها اقدام به سرمایه گذاری در آن کرد.
در واقع فرابورس، فرصتی است برای شرکتهایی که نتوانستهاند به بورس راه پیدا کنند. در این بازار نیز مانند بورس میتوان به معامله اوراق بهادار و سهام شرکتها پرداخت.