مالی و مالی رفتاری

کتاب روانشناسی مالی رفتاری تالیف علی سلیمانی بشلی

مبحث علوم رفتاری در حوزه مالی و سرمایه گذاری از مباحث جدیدی است که اخیرا در علوم سرمایه گذاری و مالی مطرح شده است. اهمیت مطالعه در بحث های مالی را می توان با توجه به تعریف «مرتون» در این حوزه بیشتر تبیین کرد. مرتون بیان می کند که: «اساس و مرکز نظریه مالی عبارت است از مطالعه رفتار عوامل در نحوه تخصیص و آرایش منابع، از نظر زمانی و مکانی و در یک محیط نا مطمئن. زمان و عدم اطمینان دو عامل کلیدی هستند که رفتار مالی را تحت تاثیر قرار می دهند.» در این تعریف عامل اصلی، رفتار است. تعریف های دیگری نیز از مالیه رفتاری توسط صاحب نظران دیگر در این حوزه بیان شده است که اتفاق نظرهای قابل توجهی در آن ها دیده می شود. طبق تئوری های مالی سنتی، به طور کل مردم به دنبال ثروت اندوزی منطقی هستند. با این حال، نمونه های بسیاری از تاثیر احساسات بر تصمیمات آن ها وجود دارد که باعث می شود رفتارهای غیر منطقی از آن ها سر بزند.

میل به خرید اغلب برخاسته از تصمیمی نیمه آگاهانه است. در حقیقت 95 درصد این گونه تصمیمات نیمه آگاهانه است. دانستن دلایل ناآگاهانه ای که مردم به واسطه آن خرید می کنند و استفاده درست و سودمند از این اطلاعات به یک فروش فوق العاده حتی فراتر از حد تصور فروشنده کمک خواهد کرد. برای مثال، با تغییر کلمات در یک آگهی تبلیغاتی می توان بازده را دوبرابر کرد. این گونه ابزارهای روانشناختی، محرک ترین عاملی است که یک فروشنده یا واسطه می تواند از آن برای فروش استفاده کند. درک جنبه های روانشناسی معامله گران در ارتباط با خدمات مالی تا حد زیادی می تواند از پیچیدگی های این بازار بکاهد.

سرفصل های کتاب

فصل اول: انتخاب در بازارهای مالی

فصل دوم: رفتارشناسی معامله گران

فصل سوم: هورمون ها و رفتار معامله گران

فصل چهارم: سوگیری های احساسی

فصل پنجم: ریسک رفتاری

فصل ششم: سوگیری های ادراکی

جهت مشاهده مشخصات کتاب روی بخش اطلاعات کتاب کلیک کنید.

شما می توانید این کتاب را هم اکنون از فروشگاه کتاب کتابیار سفارش دهید.

کتاب روانشناسی مالی رفتاری تالیف علی سلیمانی بشلی

مشخصات کتاب
موضوع	مالی ؛ سرمایه گذاری
ناشر	آیلار
مولف	علی سلیمانی بشلی ؛ رضا بدرگرمی ؛ پژمان کیا
نوبت چاپ	2
سال چاپ	1399
تعداد صفحات	280
قطع	وزیری
نوع جلد	شومیز
شابک	9786001971181

Title: کتاب روانشناسی مالی رفتاری تالیف علی سلیمانی بشلی Author: علی سلیمانی بشلی ؛ رضا بدرگرمی ؛ پژمان کیا Description: خرید کتاب روانشناسی مالی رفتاری تالیف علی سلیمانی بشلی ؛ رضا بدرگرمی ؛ پژمان کیا از انتشارات آیلار با تخفیف, کتاب سرمایه گذاری, معامله گری, روانشناسی بازار Format: Paperback Edition: Pages: 280 مالی ؛ سرمایه گذاری Published By: آیلار Published: 1399 Language: Persian paper 2020-10-28 19:51:38 کتاب-بورس,معامله-گری,روانشناسی-بازار,کتاب-سرمایه-گذاری, ISBN: 9786001971181 کتاب روانشناسی مالی رفتاری تالیف علی سلیمانی بشلی

دام‌های مالی رفتاری و رویکرد رفتار گله‌ای سهامداران

ظاهر محمدی/ کارشناس بازار سهام بر‌خلاف پارادایم رایج در نظریه نوین مالی که بیان می‌کند تصمیم‌گیرندگان دارای رفتار کاملا عقلایی بوده و در پی حداکثرسازی منفعت خود هستند، مطالعات صورت پذیرفته در حوزه مالی رفتاری نشان می‌دهند تصمیم‌گیری انسانی یک فرآیند کاملا عقلایی و با توجه به تمامی اطلاعات نیست، بلکه تصمیم‌گیرنده میان‌برهای ذهنی را در این فرآیند به کار می‌گیرد که ممکن است به تصمیماتی غیر بهینه نیز منجر شود. بررسی این عوامل که روند عقلایی را بر هم می‌زند از اهداف علم مالیه رفتاری است.

به دیگر سخن، مالیه رفتاری را می‌توان ادغام اقتصاد کلاسیک و علوم روان‌شناسی و تصمیم‌گیری دانست. به طور کلی، سرمایه‌گذاران حقیقی در زمان تصمیم‌گیری به دو عامل مهم ریسک و بازده توجه دارند. بر خلاف سرمایه‌گذاران عمده که ابزارها و امکانات گسترده‌ای را برای ایجاد تناسب بین این دو متغیر در اختیار دارند. سرمایه‌گذاران انفرادی غالبا فاقد این ابزارها هستند. به علاوه بالا بودن میزان نوسانات اقتصادی و سیاسی، بی‌ثباتی قوانین و مقررات و‌. به افزایش ریسک تصمیم‌گیری در بورس اوراق بهادار منجر می‌شود. مجموعه این عوامل باعث می‌شود بازار سرمایه با ریسک ثانویه ناشی از فردگرایی و پیش‌بینی ناپذیر بودن رفتار سرمایه‌گذاران حقیقی مواجه شود. بنابراین ما باید به دنبال پاسخگویی به این سوال باشیم که آیا عوامل فرهنگی و اجتماعی و روانی بر رفتار سرمایه‌گذاران موثر است؟ ویژگی‌های فرهنگی و اجتماعی خاص سرمایه‌گذاران و همچنین عدم آگاهی و شناخت آنها نسبت به دام‌های «مالی-رفتاری» و بازار سرمایه و سازوکارهای آن موجب شده است که بازار سرمایه کشور که به منزله قلب پیکره اقتصاد کشور محسوب می‌شود از پویایی کافی برخوردار نباشد و سرمایه‌گذاران به علت عدم شناخت این عوامل در اتخاذ تصمیمات سرمایه‌گذاری خود دچار اشتباه شده و همین امر، زمینه خروج آنها را از بازار سرمایه فراهم می‌آورد و خروج سرمایه از این بازار می‌تواند عواقب خطرناک اقتصادی و فرهنگی برای کشور در پی داشته باشد. از طرفی اختلافات فرهنگی و اجتماعی موجود بین سرمایه‌گذاران که می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد موجب بروز رفتار‌های خاصی در این بازار شده که آگاهی از این رفتارها چه در جایگاه سرمایه‌گذار و چه در جایگاه نهاد نظارتی و اجرایی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. از طرفی پژوهش‌های مختلفی در رابطه با اثرات فرهنگی و اجتماعی و روانی بر رفتار سرمایه‌گذاران در بورس اوراق بهادار در دنیا انجام شده که خلاصه‌ای از آن به شرح ذیل عنوان می‌شود:

اپتین تاثیر اطلاعات اجتماعی بر رفتار سرمایه‌گذار حقیقی را بررسی کرد. یافته‌های تحقیق او مالی و مالی رفتاری بیانگر آن است که گزارش‌های مالی سالانه شرکت‌ها تاثیر چندانی بر تصمیم‌های سرمایه‌گذاران ندارند. اطلاعات اجتماعی بر رفتار سرمایه‌گذار حقیقی نسبت به گزارش‌های مالی سالانه شرکت‌ها تاثیر بیشتری دارد. کیم و نوفسینگر در پژوهشی با عنوان «مالی رفتاری در آسیا» به شناسایی رفتار سرمایه‌گذاران پرداختند. نتایج پژوهش آنها نشان داد آسیا به دلیل سطوح مختلف سرمایه‌داری، مکان جالبی برای مطالعه مالی رفتاری است. سرمایه‌گذاران فردی در آسیا اغلب یک قمارباز‌(بورس باز) انحصاری دیده می‌شوند. آسیایی‌ها بیشتر از فرهنگ‌های غربی از اریب‌های شناختی رنج می‌برند و تمایل دارند رفتارهای‌شان مبتنی بر یک پارادایم جمع‌گرایی مالی و مالی رفتاری اجتماعی باشند.

همچنین در زمینه عوامل روانی تاثیر‌گذار بر تصمیم سهامداران‌(که خود ریشه در مسائل فرهنگی فرد و جامعه و سازمان دارد) تحقیقات مختلفی انجام شده است. برخی این موضوع را تحت عناوینی مثل اثر توصیه دوستان و اثر ویژگی‌های شخصی برشمرده‌اند.

کیمئو و همکارانش در مقاله‌ای با عنوان عوامل رفتاری موثر بر تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاری در بین سرمایه‌گذاران حقیقی در بورس اوراق بهادار «نایروبی» به بیان چهار دسته عوامل اثرگذار پرداخته‌اند. عامل اکتشافی اولین عامل مورد اشاره ایشان است که از سه جنبه اعتماد، تورش‌های موجود در بازار و اطمینان بیش از حد بررسی شده است. دومین عامل عوامل مورد انتظار سرمایه‌گذاران حقیقی است که عبارت‌اند از: زیان گریزی، جلوگیری از پشیمانی و محاسبات ذهنی سرمایه‌گذار. عامل سوم حرکت‌های توده‌وار در فضای بورس اوراق بهادار است که ناشی از اطلاعات بازار و حجم معاملات است. این مطالعه در وهله آخر به عامل عقلانیت به منزله عاملی کلیدی توجه کرده و آن را متاثر از تغییرات قیمتی و ترجیحات مشتریان معرفی کرده است. این چهار عامل در نهایت ساختار رفتاری تصمیم‌گیری سهامداران حقیقی برای سرمایه‌گذاری را تشکیل می‌دهند که در عملیات خرید و فروش سهم، انتخاب سهم، مدت زمان نگهداری و میزان و حجم سهم تبلور می‌یابد.

فلاح شمس و همکاران (۱۳۹۱) پژوهشی با عنوان «بررسی تاثیر کانون کنترل بر خطاهای ادراکی در تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران در بورس اوراق بهادار تهران» انجام دادند و تاثیر عوامل روان‌شناختی و عوامل رفتاری‌(روانی) را بر تصمیم‌گیری‌های عقلایی و غیر‌عقلایی سرمایه‌گذاران در بورس بررسی کردند. آنها به این نتیجه رسیدند که عوامل رفتاری و روان‌شناختی بر خطاهای ادراکی سرمایه‌گذاران تاثیر‌گذار است. قلی‌پور‌(۱۳۸۹) در تحقیقی با عنوان تبیین ارتباط بین انواع شخصیت با خطاهای ادراکی سرمایه‌گذاران در بورس اوراق بهادار تهران انجام دادند. در انجام این پژوهش خطاهای ادراکی مطرح شده رابطه معنی‌داری با شخصیت سرمایه‌گذاران دارد. نتایج این پژوهش بیانگر این است که بین برون‌گرایی و گشودگی با خطای پس‌بینی و بیش‌اطمینانی، بین روان رنجوری با خطای تصادفی، تشدید تعهد و دسترسی رابطه مستقیم وجود دارد. همچنین بین سازگاری و وظیفه‌شناسی با خطای تصادفی و بین گشودگی با خطای دسترسی رابطه معکوس وجود دارد. تحقیق دیگری اذعان می‌دارد در شرایطی که اعتماد سرمایه‌گذاران به اطلاعات اعلامی مالی و مالی رفتاری متزلزل باشد، نوعی رفتار جمعی شکل می‌گیرد که به دلیل علایق مشترک سرمایه‌گذاران خرد یا تقلید از یکدیگر حاصل می‌شود.

پیشنهاد‌ به متولیان اجرایی:

۱- توسعه فرهنگ سهامداری به کمک رسانه‌های جمعی

۲- برخورد با ایجاد‌کنندگان جو روانی کاذب و اخلالگران: در عرصه اقتصادی در دنیای امروز که دامنه انتشار هر خبری از طریق شبکه‌های مجازی در چند دقیقه کل کشورها را در بر می‌گیرد به محض ایجاد جو روانی موج ساز در کشور‌(چه در عرصه اجتماعی و چه در عرصه‌های مرتبط دیگر) سریع، پیشنهاد می‌شود از طریق کارشناسان متخصص، اقدام به شفاف‌سازی و بیان علنی و فراگیر حقایق شود. در همین زمینه پیشنهاد می‌شود کمیته حقوقی و قضایی خاص برای پیگیری ایجاد‌کنندگان جو روانی کاذب و اخلالگران در عرصه اقتصادی تشکیل و نتیجه اقدامات آنها به اطلاع عموم رسانده شود.

۳- راه‌اندازی کانون‌های مشاوره، طراحی مکانیزم‌های اطلاع‌رسانی سالم و بدون ملاحظه خاص، کمک به تولید و خلق دانش تخصصی و.

۴- سخت‌تر کردن شرایط صدور کد سهامداری و هدایت سهامداران غیر‌متخصص به سمت صندوق‌های سرمایه‌گذاری و سبدگردان‌ها .

مروری بر مالی رفتاری

سیر تحول نظریات مالی را می‌توان در چند دسته تقسیم‌بندی کرد:

۱- مالی کلاسیک: مبنای این نظریات، رفتار عقلایی افراد و سرمایه‌گذاران بود. عمده نظریات مهم در فاصله سال‌های ۱۹۵۰ تا ۱۹۷۰ به‌وجود آمد که مهم‌ترین آنها شامل تئوری مدرن پرتفولیو (MPT)، تئوری قیمت‌گذاری دارایی‌های سرمایه‌ای (CAPM)، تئوری قیمت‌گذاری آربیتراژ (APT)، تئوری بلک و شولز در قیمت‌گذاری اوراق اختیار معامله بود. فرض اصلی در تمامی این نظریات، کارا بودن بارار است.

۲- مالی نئوکلاسیک: مدل‌های کلاسیک با فرض حاکم بودن عقلانیت مطلق شکل گرفتند و به همین دلیل مورد انتقاد بسیاری از رفتارگرایان مالی قرار گرفت. در آنجا بود که فرضیه بازار کارا مطرح شد و سه شکل کارایی بازار مورد مطالعه قرار گرفت. پس از آن نظریات مربوط به عقلانیت محدود مطرح شد. هر چند میزان عقلانیت در تصمیم‌گیری در نظریات نئوکلاسیک تا حدی محدود شد، باز هم این نظریات از این حیث که عوامل موثر بر رفتار افراد را مد نظر قرار نمی‌دهند، مورد چالش و انتقاد قرار گرفتند.

۳- مالی رفتاری: در دهه ۸۰ میلادی، بحث مالی رفتاری شکل گرفت. رفتارشناسی مالی شاخه‌ای از علم مالی است که رفتار بازارهای مالی را با رویکرد روانشناسی مورد بررسی قرار می‌دهد. اما مالی رفتاری شاخه‌ای از علوم رفتاری است که به بررسی مسائل مالی از یک نگاه علمی اجتماعی وسیع‌تر، شامل توجه به روانشناسی و جامعه‌شناسی و نیز حذف چارچوب‌های عقلی و منطقی صرف می‌پردازد.

بر همین اساس در دو دهه اخیر تمرکز بسیاری از مباحث مالی از تحلیل‌های آماری و اقتصادسنجی بر روی قیمت‌ها و سودها به سمت روانشناسی انسانی تغییر کرده است و با نگاهی بازتر و با استفاده از مفروضات واقعی‌تر در مقایسه با به مدیریت مالی نوین به تبیین و توضیح رفتار بازارهای مالی می‌پردازند.

مکتب یا دیدگاه مالی رفتاری که از تلفیق روانشناسی و مالی به وجود آمده است، اظهار می‌دارد که روانشناسی در تصمیم‌گیری مالی نقش ایفا می‌کند. از آنجا که خطاهای شناختی و انحرافات بر نظریات سرمایه‌گذاری اثر می‌گذارند، بر انتخاب‌های مالی نیز اثر گذارند. در مالی رفتاری این ادعا مطرح می‌شود که گاهی برخی از عوامل اقتصادی کاملاً عقلایی رفتار نمی‌کنند.

مالی رفتاری در دو سطح خرد و کلان بررسی می‌شود: در سطح کلان، به بررسی بازارهای مالی و ویژگی‌های آن پرداخته می‌شود و در سطح خرد با مطالعه رفتار افراد، نظریه‌های نئوکلاسیک به چالش کشیده می‌شوند و سوگیری‌های سرمایه‌گذاران در سطح فردی مطالعه می‌شود. در سطح کلان، اساساً با این سوال مواجه‌ایم که آیا بازارهای مالی کارا هستند یا خیر.

در سطح خرد مالی رفتاری دو سوال اصلی وجود دارد که بسیاری از محققان در پی پاسخگویی به آن برآمده‌اند: آیا سرمایه‌گذاران عقلایی رفتار می‌کنند؟ آیا اشتباهات شناختی و احساسی می‌تواند بر تصمیمات سرمایه‌گذاری اثرگذار باشد؟ اصولا شناخت سوگیری‌های رفتاری در سطح خرد، یکی از چالش‌های اصلی مالی رفتاری بوده است.

شاید بیش از ۵۰ سوگیری رفتاری یا همان تورش رفتاری شناخته شده باشد. این سوگیری‌ها به طور کلی در دو دسته شناختی و احساسی طبقه‌بندی می‌شوند. تصحیح سوگیری‌های شناختی با تمرین و مشاوره امکان‌پذیر است اما سوگیری‌های احساسی را نمی‌توان به آسانی تصحیح کرد.

برخی از سوگیری‌های شناختی عبارتند از: فرااعتمادی، نماگری (طبقه‌بندی موضوعات و تفکرات بر اساس تجربیات گذشته)، اتکا و تعدیل (مبنا قراردان یک رقم اولیه ذهنی)، خوداسنادی، آشناانگاری (برآورد احتمال وقوع یک پیامد بر اساس میزان شیوع یا رواج آن در زندگی و تجربیات فرد)، توان‌پنداری (احساس توانایی کنترل پیامدها)، دیرپذیری (نادیده گرفتن اطلاعات جدید).

از میان سوگیری‌های احساسی نیز می‌توان این موارد را برشمرد: داشته بیش‌نگری (قایل بودن ارزش بیشتر برای دارایی‌‎های در تملک فرد)، حساب‌انگاری (تمایل افراد به کدگذاری و طبقه‌بندی پیامدهای اقتصادی)، زیان‌گریزی، دگرگون‌گریزی (چیدمان گزینه‌ها به گونه‌ای انجام می‌شود که منجر به تایید وضع موجود شود).

در واقع این تورش‌های رفتاری نوعی گرته‌برداری از خطاهای ادراکی هستند. اثر فرا اعتمادی یکی از این تورش‌ها و از اصلی‌ترین دلایل ایجاد حباب‌‎های مالی است. بررسی این ویژگی رفتاری بر میزان ریسک‌پذیری افراد می‌تواند پیش‌بینی‌های صحیح‌تری را در خصوص معاملات بازار تبیین کند.

کارشناسان مالی رفتاری معتقدند رفتارهایی همچون ترس و طمع می‌توانند موجب نوسانات چشمگیر در بازارهای مالی شوند. بدین ترتیب باید به افراد از منظر روانشناسانه نگریست که در بسیاری مواقع تحت تاثیر احساسات واقعی، رفتاری کاملا متفاوت با منطق اقتصادی از خود نشان می‌دهند. یکی دیگر از رفتارهای اثرگذار در بازارهای مالی، اعتماد به مالی و مالی رفتاری نفس کاذب است و معمولا بدین صورت نمایان می‌شود که افراد در انتخاب سهام و پیش‌بینی بازده بازار، خود را تواناتر از دیگران قلمداد می‌کنند. فقدان خویشتن‌داری، ظاهربینی و بسیاری از رفتارهای دیگر نیز نقش اثرگذاری در شکل‌دهی روندهای بازار دارد.

سخن آخر اینکه، مالی رفتاری را باید جدی گرفت؛ زیرا بازیگران اصلی بازارهای سرمایه انسان‌ها هستند که از یک ساختار پیچیده فکری برخوردارندو هیچ‌گاه رفتار آنها در موقعیت‌های مختلف، قابل پیش‌بینی نیست. دلیل اینکه یک سهم در بازار فراتر از ارزش ذاتی آن معامله می‌شود و یک سهم دیگر به مراتب، کمتر از ارزش ذاتی خود، همین موضوع است.

متاسفانه یا شاید خوشبختانه یک الگوریتم مشخص برای پیش‌بینی رفتار افراد وجود ندارد و همین موضوع باعث می‌شود در بازار سرمایه شاهد بازدهی‌های غیر نرمال در بسیاری از سهام باشیم و فرصت‌های آربیتراژ در موقعیت‌های مختلف در بسیاری از سهام پیش‌ بیاید.